Ei grense – om Linn T. Sunnes «Lille ekorn»

Finnes det ei grense mellom ungdom og vaksne som ligg skjult i språket? Og kan vaksne ta i bruk språket for å viske ut denne grensa? Kva kan da skje?

Av Lars Petter Sveen, forfatter og bibliotekar

Finnes det ei grense mellom ungdom og vaksne som ligg skjult i språket? Og kan vaksne ta i bruk språket for å viske ut denne grensa? Kva kan da skje?

Av Lars Petter Sveen, forfatter og bibliotekar

Det finst så mange måtar ei bok kan vere god på, og her er enda ei: Eg trur ei god bok er ei bok som maktar å skake lesaren samtidig som ho får han til å undre seg over kva alt eigentleg handla om. I haust har eg lese Linn T. Sunnes nye bok, Lille ekorn. Eg har strevd med å forklare kva det er Sunne eigentleg prøver å fortelje, kva det er i boka som skapar denne kraftige effekten. Omslaget til boka er enkelt: Forfattar og tittel trykt med kjedelege font, eit stort bilde av eit handballmål, og ein telefon lagt over det heile med bilde av ei ung jente på. Eg er ikkje heilt sikker på kva ungdom synes om omslaget, for dette er ei ungdomsbok, men eg synes det er merkeleg døllt. Men noko har forlag og forfattar gjort rett, for omslaget pirrar. På telefonen står det nemlig ei melding, og ho lyd slik som dette: ”Å se deg. Slik ingen har sett deg. G”. Baksideteksten gir lite informasjon, men noko ved dette omslaget gjorde meg uroleg.

Berre nokre sider inn i boka slapp denne uroa meg. Det er ingenting bli uroleg over.

Vi blir kjent med Aurora som er 14 år og speler handball. Sunne skriv eit utruleg presist språk som får meg til å tru på forteljarstemma. Sunne legg ikkje inn dramatikk, det er nesten ingenting som skjer. Men kombinasjonen av det presise språket og det lett kvardagslege i dei første kapitla, får plutseleg uroa til å komme tilbake. Det er som om det ligg og dirrar ein enkel tone under det heile, ein tone som sakte, sakte, sakte blir høgare og høgare. Om Lille ekorn nokon gong blir filmatisert, håper eg Jonny Greenwood, komponisten som har samarbeida med Paul Thomas Anderson på både There Will Be Blood og The Master, lagar musikken.

Eg liker ikkje å røpe for mykje ved bøker. Men faen heller, eg gjer det no: Aurora blir forelska i handballtrenaren, Gaute, som er 38 år gammal. Dei startar å melde til kvarandre på telefon. Heilt i starten av boka, etter dei første meldingane, der Gaute skryt av spelet hennes på bana, skjønner vi at noko skjer med Aurora: 

”Ja, jeg kjenner jo at jeg blir glad. Varm inni meg av at han legger merke til meg og syns jeg er flink. Men jeg svarer ikke, det blir bare too much.”

Kva er det vi les her? Det første som slår oss er at Aurora blir glad og varm, to ord som kvar for seg er ufarlege, men som satt i samanheng nærmar seg omgrep som forelsking og erotikk. Det neste som slår oss, er den tilsynelatande kontrollen Aurora utøver: ”Men jeg svarer ikke, det blir bare too much.” Ho er ei moden jente, snart blir ho kvinne, og ho veit kva ho held på med.

Dette er det første tydelege eksempelet på korleis Sunne greier å vri om på ei opplagt historie. Forfattaren verker ikkje til å bry seg om Gaute, ho verker ikkje til å bry seg om aldersforskjellen, eller ubehaget som blir vekka i lesaren. Forfattaren bryr seg om karakteren sin, Aurora. Sunne får Aurora til å verke sikker, trygg, med full kontroll. Dette grepet blir forsterka av at Sunne ikkje på nokon måte problematiserar Aurora – ho skriv ikkje Aurora inn i ein tradisjon med vanskeleg ungdom frå vanskeleg heim. Rett nok, mor og far hennes er skilt, men det verker ikkje til å bety noko for nokon. Aurora er beint fram i balanse, ja, ho er nesten ukomplisert.

Men vendinga kjem. Sakte men sikkert blir det meir og meir av tekstinga, og på bursdagen til Gaute spør Aurora kva det er han ønskjer seg. Etter litt fram og tilbake, får ho eit svar: ”Å se deg. Slik ingen har sett deg.”

Bang. Der sit den. Gaute sine enkle meldingar, alltid varsame og skrive med omtanke, får kasta ei skugge over seg. Kva er dette? Kva tyder det? Det er noko enkelt og samtidig komplekst over denne meldinga. Han skriv ikkje at han vil sjå ho. Han skriv om det å kunne sjå ho. Å kunne sjå Aurora slik ingen andre har sett ho. Med eitt blir den enkle forteljarstemma fanga i noko større og meir komplekst, og det går sakte opp for meg som lesar at Aurora ikkje er moden, ho er ingen kvinne. Ho er ei 14 år gammal jente. Ho har ikkje kontroll, ho veit ikkje kva ho heldt på med.

Eg skjønte aldri denne underlege meldinga da eg leste ho på omslaget til boka, og eg veit ikkje om eg skjønte ho før eg las korleis Aurora svarte på Gautes melding.

Lille ekorn er på 110 sider, og dette skjer på side 59. Nesten alle romanar har si første store vending på omtrent side 60, og Sunne er her i rute. Eg skal ikkje røpe meir av handlinga, anna enn at Sunne har komponert stoffet sitt så godt at slutten nesten slo meg overende. Eg er framleis skuffa over at verken Klassekampen eller Morgenbladet har brukt to sider til å omtale denne boka. Dei burde ha vist ho fram som eit gnistrande eksempel på ein samtidsroman, med ein aktualitet som er både irriterande og skremmande.

Lille ekorn er ein roman om forelsking, om å vere ung, det er ein roman om eit språk som ikkje tek opp i seg kompleksiteten eller maktforholdet mellom ei 14 år gammal jente og hennes 38 år gamle handballtrenar. Mest av alt synes eg dette er ein roman som viser at det finnes ei grense mellom ungdom og vaksne. Men igjen: Eg er ikkje sikker. Eg strever framleis med å forklare kvifor denne vesle boka vart så stor.